از عمر بن خطاب رض روایت استكه گفت:((بَیْنَمَا نَحْنُ جُلُوسٌ عِنْدَ رَسُولِ الله ص ذَاتَ یَوْمٍ، إذْ طَلَعَ عَلَیْنَا رَجُلٌ شَدِیدُ بَیَاضِ الثِّیَابِ، شَدِیدُ سَوَادِ الشَّعْرِ، لا یُرَى عَلَیْهِ أَثَرُ السَّفَرِ، وَلا یَعْرِفُهُ مِنَّا أحَدٌ، حَتَّى جَلَسَ إلَى النَّبِیِّ ص، فَأَسْنَدَ رُكْبَتَیْهِ إلَى رُكْبَتَیْهِ، وَوَضَعَ كَفَّیْهِ عَلَى فَخِذَیْهِ، وَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ، أخْبِرْنِی عَنْ الإسْلاَمِ. فَقَالَ رَسُولُ اللهِ ص: ((الإِسْلاَمُ أَنْ تَشْهَدَ أَنْ لاَ إِلهَ إِلاَ اللهُ وَأَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ، وَتُقِیمَ الصَّلاَةَ، وَتُؤْتِیَ الزَّكَاةَ، وَتَصُومَ رَمَضَانَ، وَتَحُجَّ الْبَیتَ إِن اسْتَطَعْتَ إِلَیْهِ سَبِیلاً)). قَالَ: صَدَقْتَ، فَعَجِبْنَا لَهُ یَسْأَلُهُ وَیُصَدِّقُهُ. قَالَ: فَأَخْبِرْنِی عَنِ الإِیْمَانِ، قَالَ: ((أَنْ تُؤْمِنَ بِاللهِ، وَمَلاَئِكَتِهِ، وَكُتُبِهِ، وَرُسُلِهِ، وَالْیَوْمِ الآخِرِ، وَتُؤْمِنَ بِالْقَدَرِ خَیْرِهِ وَشَرِّهِ)). قَالَ: صَدَقْتَ، قَالَ: فَأَخْبِرْنِی عَنِ الإِحْسَانِ. قَالَ: ((أَنْ تَعْبُدَ اللهَ كَأَنَّكَ تَرَاهُ، فَإِنْ لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ یَرَاكَ)). قَالَ: فَأَخْبِرْنِی عَنِ السَّاعَةِ، قَالَ: ((مَا الْمَسْؤُولُ عَنْهَا بِأَعْلَمَ مِنَ السَّائِلِ)). قَالَ: فَأَخْبِرْنِی عَنْ أَمَارَاتِهَا، قَالَ: ((أَنْ تَلِدَ الأَمَةُ رَبَّتَهَا، وَأَنْ تَرَى الْحُفَاةَ الْعُرَاةَ الْعَالَةَ رِعَاءَ الشَّاءِ یَتَطَاوَلُونَ فِی الْبُنْیَانِ)). ثُمَّ انْطَلَقَ فَلَبِثْتُ مَلِیًّا ثُمَّ قَالَ: ((یَا عُمَرُ أَتَدْرِی مَنِ السَّائِلُ))؟ قُلْتُ: اللهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: ((فَإِنَّهُ جِبْرِیْلُ أَتَاكُمْ یُعَلِّمُكُمْ دِیْنَكُمْ)). (رَوَاهُ مُسْلِمٌ).

روزى ما نزد پیامبر اكرم صنشسته بودیم، مردى بر ما وارد شد كه جامه او بسیار سفید بود، و موهاى سرش بسیار سیاه، و كسى از ما او را نمى شناخت، و هیچ اثر سفر بر او نبود كه بگوییم از جایى دور آمده است، تا این كه نزد پیامبر صنشست، و دو زانوى خود را به دو زانوى پیامبر صچسباند، و دو دستش را بر دو ران آن حضرت صنهاد، وگفت: اى محمد! مرا از اسلام خبر ده.

پیامبر صدر پاسخ فرمود: اسلام عبارت است از این كه گواهى دهى و یقین داشته باشى، معبودى به حق جز خداى یكتا نیست، و آن كه محمد فرستاده خداست، و بر پا بدارى نماز را، و زكات بدهى، و روزه[ماه مبارك] رمضان بگیرى، و حج خانه خـدا كنى، اگر توانایى بدنى و مالى و توشه راه و وسیله اى براى سفر داشته باشى.

آن مرد گفت: راست گفتى.

ما به شگفت آمدیم كه از رسول اكرم ص سؤال مىكند (در حالى كه سؤال، علامت ندانستن است) و تصدیق مى نماید (در حالى كه تصدیق نشانه دانستن است). گفت: پس مرا از ایمان خبر ده، حضرت فرمود: ایمان عبارت است از این كه ایمان بیاورى به یگانگى خدا (در ذات و صفات و افعالش كه هیچ شریكى ندارد)، و ایمان بیاورى به فرشتگان خدا (كه پیام رسانان میان خدا و پیامبران هستند)، و ایمان بیاورى به پیامـبران خـدا (كه براى راهنمایى بشـر فرستاده شده اند)، و ایمان بیاورى به روز قیامت(و آن چه شامل آن مى شود از جزاى اعمال و حساب و بهشت و دوزخ)، و ایمان بیاورى به سرنوشت؛ (یعنى تقدیر)، و ایمان بیاورى به خیر و شر آن.

آن مرد گفت: راست گفتى.

گفت: مرا از احسان و نیكوكارى خبر ده، فرمود: نیكوكاریى عبارتست از اینكه چنان خدا را بندگى كنى گویا او را مى بینى، و اگر تو او را نمى بینى، یقین بدار كه او تو را مى بیند. گفت مرا از روز قیامت خبر ده، فرمود: پرسیده شده (در این مسأله) داناتر از پرسنده نیست، آن مرد گفت: پس مرا از نشانه هاى قیامت باخبر ساز، فرمود: آنكه كنیز آقایش را بزاید، (یعنى مادران را خوار و حقیر شمارنـد و خود را آقاى مادر بدانند). و آنكه پا و تن برهنگان بینوا، و چوپان گوسفندان را ببینى كه به برافراشتن كاخ (و زیاده روى در ساختمان) بپردازند. پس آن مرد رفت، و من چندى نشستم، و آن حضرت ص فرمود: اى عمر! مىدانى كه سؤال كننده چه كسى بود؟ گفتم: خدا و رسول خدا بهتر دانند، فرمود: او جبریل بود، كه آمده بود (تا با پرسش و پاسخ كردنش) دینتان را به شما بیاموزد.

از ابو عبدالله نعمان بن بشیر م روایت است كه گفت: شنیدم پیامبر ص مى فرماید: ((إِنَّ الْحَلاَلَ بَیِّنٌ، وَإِنَّ الْحَرَامَ بَیِّنٌ، وَبَیْنَهُمَا أُمُورٌ مُشْتَبِهَاتٌ لاَیَعْلَمُهُنَّ كَثِیرٌ مِنَ النَّاسِ، فَمَنْ اتَّقَى الشُّبُهَاتِ فَقَد اسْتَبْرَأَ لِدِیْنِهِ وَعِرْضِهِ، وَمَنْ وَقَعَ فِی الشُّبُهَاتِ وَقَعَ فِی الْحَرَام، كَالرَّاعِی یَرْعَى حَوْلَ الْحِمَى یُوشِكُ أَنْ یَرْتَعَ فِیهِ، أَلاَ وَإِنَّ لِكُلِّ مَلِكٍ حِمًى، أَلاَ وَإِنَّ حِمَى اللهِ مَحَارِمُهُ، أَلاَ وَإِنَّ فِی الْجَسَدِ مُضْغَةً، إِذَا صَلُحَتْ صَلَحَ الْجَسَدُ كُلُّهُ، وَإِذَا فَسَدَتْ فَسَدَ الْجَسَدُ كُلُّهُ، أَلاَ وَهِیَ الْقَلْبُ)). (رَوَاهُ الْبُخَارِیُّ وَمُسْلِمٌ).

محققاً حلال روشن و آشكار است، و محققاً حرام روشن و واضح است، و در میان حلال و حرام كارهایى است كه به گونه اى شباهت به حلال یا حرام دارد و این كارهاى همانند را بسیارى از مردم نمى دانند، پس كسى كه خود را از همانندها نگه داشت، به حقیقت از شك و شُبهه دور گشته و دین و ناموس خود را حفظ كرده است، و كسى كه در شك ها و گمان ها افتاد و از آن ها پرهیز نكرد، در حرام مىافتد؛ مانند چوپانى كه شتران خود را در اطراف مكانِ حفاظت شده براى چرا آزاد مىگذارد و در این حال، به چرا كردن در آن حریم نزدیك مى شود، هان! بدانید كه هر شاهى، قُرق و حریمى دارد كه مخصوص خـود اوسـت، آگاه باشید كه بـه یقین منطقه اى كه خدا منع فرموده، از محرّمات است. آگاه باشید كه در بدن آدمى پاره گوشتى است كه هر زمان به صَلاح آمد و شایسته شد، تمام بدن شایسته مى گردد، و هر زمان آن پاره گوشت، فاسد شد همه بدن به تباهى مىرود، بدانید كه آن پاره گوشت، قلب و دل آدمى است.